Sài Gòn ở đêm đầu thu, trong buổi tối yên bình ấy, ở trên tầng cao, hai tâm hồn thuộc hai thế hệ khác nhau đã nối kết qua năm tháng cùng nhau ngồi trò chuyện, trong lúc đám trẻ thuộc thế hệ thứ ba đang tranh nhau món đồ quê mang lên.
Một người tình tóc bạc với nét thời gian phũ đầy, mi mắt theo năm tháng bắt đầu cụp xuống như thế nhìn cuộc sống đã đủ hỉ, nộ, ái, ố rồi nên chẳng thiết tha, đồi mồi lấp lánh trên gương mặt như một bức tranh bắt đầu tạo sáng tối. Người tình tóc bạc từ một người mẹ đã trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc đời đã trở thành bà.
Và nó, đứa con trai út bé bỏng của bà đã khôn lớn, người đồng hành trên con đường dài của cuộc sống, đang ngồi ngắm nhìn bà như một kiệt tác của thời gian, càng lâu càng rực rỡ.
Bà đưa cánh tay khẳng khiu đón lấy ly sữa nóng, những thớ thịt như treo trên mãnh xương mòn. Đứa con trai đầu chuẩn bị sữa cho bà, sữa được phân theo từng buổi chỉ dành sáng và tối, đóng thành từng gói.
Hơi nóng bay lên. Người tình tóc bạc thổi một hơi ngắn, nhấp một ngụm đầy, mắt nhướng lên nhìn đứa con trai út đang chăm chú nhìn bà. Chiếc áo bà ba cứ đung đưa tà áo với từng chuyển động của bà.
Hôm rồi, mẹ ngồi nói chuyện với thằng ba! Nó nhoẻn miệng cười với mẹ. Bà bắt đầu câu chuyện. Thằng ba là đứa con trai thứ ba của ba, nhà sát vách nhau, cứ thế mà lững thửng qua lại, hai mẹ con chuyện trò về những đóa hoa lan nở rộ được treo trên giàn trước nhà, hay một tiếng chim hót lanh lảnh ở mấy lồng treo, có khi chuyện về thằng út, thằng tư, con năm, thoảng khi thì cũng là chuyện mấy đứa cháu.
Những gương mặt nhỏ bé, đáng yêu của con cháu, nụ cười trẻ thơ, và tiếng cười vang vọng trong căn nhà tràn đầy hạnh phúc. Tuy nhiên, trong tâm hồn của người tình tóc bạc vẫn còn một khoảng trống, một đau thương không thể nào chôn vùi. Đứa con trai thứ ba của bà đã ra đi sớm, để lại trong tim bà một niềm đau không lời.
Trong đêm hôm ấy, khi ánh đèn dập tắt và bóng đêm trùm lên, người tình tóc bạc tiếp tục kể lại chuyển con trai đã ra đi của mình.
Nếu ai đó gọi đấy là giấc mơ thì giấc mơ đó hiện ra giữa ban ngày. Giấc mơ đó không phải là một kỷ niệm đau buồn, mà lại là một cuộc gặp lại đầy ý nghĩa. Trong giấc mơ đó, bà thấy con trai thứ ba của mình, nụ cười tươi rạng rỡ, nói chuyện đối đáp với bà.
Những tâm hồn, dù đã rời bỏ cõi đời này, nhưng theo người con trai út, không bao giờ mất đi hoàn toàn.
Mượn lời của Bụt. Nó kể bà nghe về đoạn trích trong sách Thích Nhất Hạnh đã dạy rằng “sinh – tử, có – không, giống nhau – khác nhau, đúng – sai” vốn dĩ không tồn tại.
Đối với người con trai út, người con trai thứ ba của bà vẫn sống, không chỉ trong ký ức của bà, mà còn trong từng bước chân của những người xung quanh.
Người tình tóc bạc cảm nhận sâu sắc thông điệp ẩn sau giấc mơ đó. Đứa con trai út của bà đã nói về việc “gửi gắm và chuyển hóa” – một sự kết nối mà mỗi người trong gia đình đều có phần.
Như trong hình ảnh của bà đã xuất hiện trong tâm trí đứa con trai út mình, như hình ảnh của anh ba xuất hiện trong tính cách của mấy đứa con trai của mình, như thể chung một dòng máu, giống nhau từng chút một.
Bà cảm thấy rằng mình không cô đơn trong nỗi đau, mà chia sẻ nó với con trai thứ ba và cả với mọi người.
Và trong bóng đêm yên bình, người mẹ tóc bạc đã hiểu rằng tình yêu và ký ức không bao giờ biến mất hoàn toàn. Họ sống trong mỗi khoảnh khắc của cuộc sống, trong những nụ cười của con cháu, và trong những chia sẻ ấm áp của gia đình. Điều quan trọng không phải là mất đi, mà là cách ta giữ gìn những hình ảnh, tình cảm đó trong trái tim và để chúng lan tỏa trong cuộc sống hàng ngày.
***
Saigon on the early autumn night, in that peaceful evening, high above, two souls from different generations were connected through the years, sitting together in conversation, while the third-generation youngsters were busy vying for the homemade dishes brought up.
One silver-haired lover with a face marked by the passage of time, eyes that had slowly drooped with the years, looked at life with equanimity, no longer caught up in the petty concerns of joy, anger, love, and sorrow. Wrinkles glistened on their face like a painting gradually taking shape.
The silver-haired lover, once a mother who had experienced many ups and downs in life, had now become a grandmother. And there, the youngest son of the grandmother, once a little boy, had grown up and become a companion on the long journey of life, now sitting and admiring his grandmother as a masterpiece of time, shining brighter with each passing day. The grandmother reached out her trembling arm to pick up a cup of hot milk, chunks of meat hanging on fragile bones.
The eldest son prepared the milk for her, divided into portions for morning and evening, and packaged neatly. Warm steam rose. The silver-haired lover took a short sip, a full gulp, their eyes turning towards the youngest son who was watching the grandmother intently. The grandmother’s dress swayed with every movement she made. “Yesterday, Mom was chatting with Dad!” He smiled at his mother.
The grandmother began her story. Dad was her third son, their houses right next to each other, and so they drifted back and forth easily. Mother and son talked about the orchids blooming on the front trellis, or the melodious song of the birds in the hanging cages, sometimes about the youngest, the fourth, or even the grandchildren.
The small, adorable faces of the grandchildren, their innocent smiles, and the laughter echoing through the house filled with happiness. However, in the soul of the silver-haired lover, there was still an emptiness, an unburied sorrow. The third son had left this world early, leaving an unspeakable pain in the grandmother’s heart.
On that night, when the lights went out and darkness enveloped them, the silver-haired lover continued to recount the story of their departed son. If someone called it a dream, then that dream appeared in broad daylight.
It was not a painful memory, but a meaningful reunion. In that dream, the grandmother saw her third son, with a radiant smile, conversing with her.
The souls, even if they had departed this life, were never entirely lost, as per the silver-haired lover’s youngest son. They quoted a teaching from Thich Nhat Hanh, that “birth and death, being and non-being, sameness and difference, right and wrong” did not truly exist. For the youngest son, the third son of the grandmother, still lived, not only in her memories but also in the footsteps of those around him.
The silver-haired lover deeply understood the message hidden behind that dream. The youngest son talked about “transmission and transformation” – a connection that everyone in the family shared.
Like how the image of the grandmother appeared in her youngest son’s mind, or how the image of their father appeared in the personalities of their sons, it was as if they shared the same bloodline, growing more alike with each passing day.
The grandmother felt that she was not alone in her pain but shared it with her third son and everyone else. And in the peaceful night, the silver-haired mother understood that love and memories never truly disappear. They lived in every moment of life, in the smiles of her grandchildren, and in the warm sharing of the family.
The important thing was not the loss but how we preserved those images and emotions in our hearts and let them radiate in our daily lives.
