“Con người không phải là những kẻ hoàn toàn lý trí như các nhà kinh tế học truyền thống giả định. Chúng ta mắc lỗi, bị ảnh hưởng bởi cảm xúc và thường đưa ra những quyết định thiếu suy nghĩ.”
“Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính” (tựa gốc: “Misbehaving: The Making of Behavioral Economics”) của Richard H. Thaler là một cuốn sách nổi bật trong lĩnh vực kinh tế học hành vi. Thaler, người nhận giải Nobel Kinh tế năm 2017, mang đến cho độc giả một cái nhìn sâu sắc và thú vị về cách mà con người thực sự ra quyết định, khác xa so với những gì lý thuyết kinh tế truyền thống giả định.Một quyển sách khó đọc. Khó đọc không phải ở nội dung về cách người đọc cảm hết phần định nghĩa và phản ứng “thiên lệch” ra sao khi đụng chạm đến những thứ được gọi là “quyền sở hữu” chẳng hạn (thứ mà bản thân mười năm trước phải vật lộn với việc sản phẩm của mình bị khai thác một cách vô tội vạ trên không gian mạng và hành trình report mệt mỏi kéo dài); ở đây chính là cách trình bày của tác giả.
Trong “Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính”, Thaler khám phá cách mà hành vi con người, với tất cả sự phức tạp và thiếu lý trí, ảnh hưởng đến các quyết định kinh tế. Ông dẫn dắt người đọc qua hành trình phát triển của kinh tế học hành vi, từ những ngày đầu khi ý tưởng này còn bị xem nhẹ đến khi trở thành một lĩnh vực nghiên cứu chính thức và được công nhận rộng rãi.Một sự ôm đồm trong cách trình bày khiến rối rắm, giữa việc kể lại một quá trình (tìm hiểu) hình thành của kinh tế học hành vi – lĩnh vực mà tâm lý chưa “sát nhập” đến trước đây như đã từng với sinh học, xã hội, pháp lý v.v. và việc chứng minh các nhận định bằng các dẫn chứng khiến bản thân người đọc như nó bị lệch trọng tâm về quan điểm trình bày của tác giả khi cùng lúc phải “tiêu hóa” cả hai cùng lúc.
Một bức tranh miêu tả về sự hình thành của tâm lý học lớn hơn Dan Ariely với “Phi lý trí”. Giọng văn ngông nghênh như Nassim N. Taleb (Thiên Nga Đen) với chủ đề tập trung vào chứng khoán.
Cách thức được tác giả đề cập khiến nó quan tâm. Những nhà lãnh đạo tốt phải tạo ra môi trường trong đó nhân viên cảm thấy đưa ra quyết định dựa vào bằng chứng luôn được khen thưởng bất kể kết quả xảy ra thế nào. Môi trường tổ chức lý tưởng động viên mọi người quan sát, thu thập dữ liệu & lên tiếng
Thaler nhấn mạnh rằng con người thường không hành xử theo cách mà lý thuyết kinh tế truyền thống dự đoán. Thay vào đó, chúng ta bị chi phối bởi các yếu tố tâm lý và xã hội, dẫn đến những quyết định không hợp lý.
Nudge (Thúc đẩy):
“Chúng ta có thể thiết kế những ‘thúc đẩy’ nhỏ để giúp mọi người đưa ra những quyết định tốt hơn mà không cần ép buộc hay thay đổi quyền tự do lựa chọn của họ.”
Một khái niệm quan trọng trong cuốn sách là “nudge”, tức là những can thiệp nhẹ nhàng nhằm hướng con người tới những quyết định có lợi hơn mà không hạn chế sự tự do của họ. Thaler cho thấy cách mà những thay đổi nhỏ trong thiết kế chính sách và môi trường có thể tạo ra tác động lớn đến hành vi con người.
Hiệu ứng mỏ neo:
“Hiệu ứng mỏ neo cho thấy rằng con người thường dựa vào thông tin ban đầu, dù là không liên quan, để đưa ra quyết định.”
Thaler giải thích về cách mà các yếu tố ban đầu, dù là ngẫu nhiên hay không liên quan, có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến quyết định của chúng ta. Ví dụ, giá cả ban đầu mà một người nhìn thấy có thể ảnh hưởng đến việc họ sẵn sàng chi trả bao nhiêu cho một sản phẩm.
Sự thiếu kiên định:
“Con người thường không kiên định với quyết định của mình và dễ dàng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tạm thời như tâm trạng hay hoàn cảnh.”
Cuốn sách cũng bàn về sự thiếu kiên định trong hành vi con người, nhấn mạnh rằng chúng ta dễ dàng thay đổi quyết định dựa trên những yếu tố tạm thời và không ổn định.
“Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính” đã mở ra một cánh cửa mới cho việc hiểu và áp dụng kinh tế học hành vi vào đời sống thực tiễn. Cuốn sách không chỉ dành cho các nhà kinh tế học mà còn hấp dẫn với những ai quan tâm đến tâm lý học, quản lý và chính sách công.
“Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính” của Richard H. Thaler là một cuốn sách độc đáo và sâu sắc, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về hành vi con người và cách nó ảnh hưởng đến các quyết định kinh tế. Với lối viết lôi cuốn và nhiều ví dụ thực tiễn, Thaler đã thành công trong việc truyền tải những ý tưởng phức tạp một cách dễ hiểu và thú vị. Cuốn sách chắc chắn sẽ để lại ấn tượng mạnh mẽ và truyền cảm hứng cho người đọc trong việc suy ngẫm về cách họ đưa ra quyết định trong cuộc sống hàng ngày.
***
“Humans are not entirely rational beings as traditional economists assume. We make mistakes, are influenced by emotions, and often make thoughtless decisions.”
“Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính” (original title: “Misbehaving: The Making of Behavioral Economics”) by Richard H. Thaler is a prominent book in the field of behavioral economics. Thaler, who received the Nobel Prize in Economics in 2017, provides readers with a profound and intriguing look at how people actually make decisions, which is quite different from what traditional economic theories assume.
A challenging read. The difficulty does not lie in the content about how readers perceive the definitions and reactions of “bias” when it comes to things called “ownership” (something I struggled with a decade ago when my work was exploited online without consent and the exhausting journey of reporting it dragged on); rather, it is the author’s presentation style.
In “Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính,” Thaler explores how human behavior, with all its complexity and irrationality, influences economic decisions. He guides readers through the development of behavioral economics, from the early days when the idea was dismissed to its recognition as a formal and respected field of study.
A convoluted presentation makes it confusing, blending the recounting of the developmental process of behavioral economics—a field previously not as closely integrated with psychology as it has been with biology, sociology, law, etc.—and providing evidence to support assertions, causing readers like myself to lose focus on the author’s perspective while trying to digest both simultaneously.
A depiction of the formation of behavioral psychology surpassing Dan Ariely’s “Predictably Irrational.” A defiant tone akin to Nassim N. Taleb (The Black Swan) with a focus on stocks.
The approach the author takes draws my interest. Good leaders must create an environment where employees feel that making decisions based on evidence is always rewarded regardless of the outcome. An ideal organizational environment encourages people to observe, collect data, and speak up.
Thaler emphasizes that humans do not behave in the way traditional economic theories predict. Instead, we are influenced by psychological and social factors, leading to irrational decisions.
Nudge:
“We can design small ‘nudges’ to help people make better decisions without coercing or altering their freedom of choice.”
An important concept in the book is “nudge,” which refers to subtle interventions aimed at steering people towards better decisions without restricting their freedom. Thaler demonstrates how small changes in policy design and the environment can significantly impact human behavior.
Anchoring Effect:
“The anchoring effect shows that people often rely on initial information, even if it is irrelevant, to make decisions.”
Thaler explains how initial factors, whether random or unrelated, can strongly influence our decisions. For instance, the initial price someone sees can affect how much they are willing to pay for a product.
Inconsistency:
“Humans are often inconsistent with their decisions and are easily influenced by temporary factors such as mood or circumstances.”
The book also discusses the inconsistency in human behavior, highlighting that we easily change decisions based on temporary and unstable factors.
“Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính” has opened a new door for understanding and applying behavioral economics in practical life. The book is not only for economists but also appealing to those interested in psychology, management, and public policy.
“Tất Cả Chúng Ta Đều Hành Xử Cảm Tính” by Richard H. Thaler is a unique and profound book that helps us better understand human behavior and how it affects economic decisions. With engaging writing and numerous practical examples, Thaler successfully conveys complex ideas in an understandable and intriguing way. The book is sure to leave a strong impression and inspire readers to reflect on how they make decisions in everyday life.
